1.0
Pengenalan
Masyarakat Melayu tidak boleh lari daripada pengaruh adat resam dalam
kehidupan. Hal ini demikian kerana, mereka diajar sejak dari kecil lagi oleh
orang tua-tua dahulu supaya menjaga adat resam. Adat resam ini masih diamalkan
pada zaman moden ini. Sesetengah orang pada zaman moden menganggap adat resam
ini sebagai amalan yang lapuk dan sesetengah pula langsung tidak mengetahui
tentang adat resam masyarakat Melayu. Adat resam lebih kukuh diamalkan terutama
di kawasan perkampungan berbanding di bandar. Antara adat yang masih diamalkan
oleh masyarakat Melayu ialah adat berkhatan, berkahwin, dan menyambut
kelahiran. Adat Melayu yang awal dipengaruhi oleh unsur-unsur Hindu dan Buddha
yang diperoleh melalui kitab lama seperti Rayamana. Selain itu, ada adat yang
dipengaruhi unsur Hindu, Buddha dan Islam. Pengaruh Islam dikatakan paling kuat
mempengaruhi adat resam Melayu. Di samping itu, ramai sarjana mengatakan bahawa
adat resam merupakan adat jawi iaitu adat bercampur.
Menurut
Kamus Dewan Edisi Keempat (2005) adat merupakan peraturan masyarakat,
undang-undang, dan hukum masyarakat. Resam pula membawa maksud kebiasaan, sifat
dan tabiat. Maka, adat resam boleh dikatakan sebagai perkara yang lazim
dilakukan oleh masyarakat dan dianggap ibarat undang-undang. Adat juga
mempunyai pantang larang yang perlu dipatuhi dan perlu dilakukan mengikut
peraturan yang ditetapkan. Adat turut membezakan dan melambang sesuatu kaum
dengan kaum yang lain. Kesimpulannya, adat resam dapat didefinasikan sebagai
adat yang diwarisi secara turun-temurun dan menjadi pengikat tradisi sesuatu
kaum.
Sebelum
adat menyambut kelahiran dilakukan, pelbagai adat lain dibuat. Orang-orang tua
dahulu kala berkata adat ini dilakukan untuk menjamin kesihatan, keselamatan
dan mengelakkan wanita yang hamil dan janinnya diganggu atau dikacau oleh
makhluk halus. Adat-adat ini dikatakan dapat menjadi pendinding daripada
gangguan makhluk halus merasuk atau menggoda wanita yang hamil. Antara amalan
yang dilakukan bagi menyambut kelahiran bayi ialah menempah bidan, mandi
melenggang perut, dan mengadap perut. Ketika wanita hamil, terdapat banyak
pantang-larang yang perlu dihadapi. Wanita yang hamil genap tujuh bulan, mereka
akan bersiap sedia dengan berbagai alat untuk melenggang perut serta menempah
bidan. Kebanyakan adat menyambut kelahiran dibuat mengikut cara Islam seperti
mengazan bayi, melakukan tahnik, mencukur rambut dan menamakan anak. Terdapat
juga
perbuatan lain seperti menanam uri dan tembuni bayi yang dilakukan secara
berlebihan, uri dan tembuni bayi ditanam bagi mengelakkan dimakan oleh haiwan
liar seperti anjing.
Dalam
kajian ini, pengkaji akan memberi fokus kepada adat menyambut kelahiran di
kawasan perumahan Batu 3 ½ Kuantan, Pahang. Fokus kajian ialah untuk mengkaji
adat untuk menyambut kelahiran yang diamalkan masyarakat melayu di Batu 3 ½ dan
pantang larang semasa hamil masyarakat tersebut. Selain itu, pengkaji akan cuba
mengenal pasti penerimaan masyarakat di kawasan tersebut terhadap adat
menyambut kelahiran. Kajian ini akan mengupas amalan adat yang dilakukan oleh
masyarakat melayu tradisional dan melayu Islam. Masyarakat Melayu di petempatan
tersebut melakukan adat Melayu tradisional bercampur dengan adat melayu Islam.
Kajian
ini dibuat atas beberapa rasional. Antara kewajaran kajian ini dilakukan ialah
kerana amalan menyambut kelahiran ini hanya dilakukan oleh sesetengah
masyarakat sahaja. Amalan ini kurang dilakukan oleh kebanyakan masyarakat
moden. Oleh itu, kajian ini dibuat untuk mendapatkan maklumat tentang adat
menyambut kelahiran yang dilakukan oleh masyarakat melayu moden di Batu 3 ½.
Kawasan
perumahan Batu 3 ½ dipilih sebagai lokasi kajian kerana majoriti penduduk
merupakan masyarakat melayu terutama dari golongan warga tua yang mengetahui
lebih mendalam akan adat menyambut kelahiran. Secara tidak langsung, pengkaji
dapat memahami akan adat yang diamalkan oleh orang Melayu tradisional berkaitan
adat menyambut kelahiran. Selain itu, masyarakat yang tinggal di Batu 3 ½
pernah mengamalkan adat tersebut. Hal ini memudahkan lagi pengkaji mendapat
pengetahuan dan penjelasan secara terperinci berkaitan adat menyambut kelahiran
masyarakat melayu. Terdapat juga orang Melayu moden yang tinggal di kawasan
perumahan tersebut. Oleh yang demikian, pengkaji dapat mengetahui pandangan dan
penerimaan masyarakat Melayu moden terhadap adat menyambut kelahiran.
Kesimpulannya, terdapat pelbagai adat
menyambut kelahiran yang dilakukan oleh masyarakat Melayu sejak dari
turun-temurun. Adat ini dilakukan demi menghormati orang-orang tua dahulu yang
telah bersusah-payah menurunkan adat ini kepada anak-anak mereka di samping
membezakan antara kaum-kaum yang lain.
2.0
Objektif
Kajian
Objektif kajian ini
ialah :-
1. Mengenal
pasti jenis adat menyambut kelahiran bayi dalam kalangan masyarakat Melayu dan
pantang larang semasa hamil masyarakat Melayu di Batu 3 ½, Kuantan.
2. Mengkaji
penerimaan masyarakat Melayu moden di Batu 3 ½, Kuantan terhadap adat menyambut
kelahiran.
3.0 Lokasi Kajian
Lokasi kajian pengkaji ialah di kawasan
perumahan Batu 3 ½. Lokasi kajian ini terletak di Jalan Gambang 25150, Kuantan
Pahang. Kawasan perumahan ini diberi nama baru iaitu Taman Sri Belat. Kawasan
Batu 3 ½ berhampiran dengan Kampung Belukar dan Kampung Kurnia. Antara
kemudahan yang terdapat di kawasan perumahan Batu 3 ½ ialah gerai, taman
permainan, balai raya, telefon awam, sekolah, kedai makan dan surau. Kebanyakan
penduduk di kawasan tersebut ialah pesara kerajaan. Lokasi kajian ini terletak
kira-kira 6 kilometer dari Bandar Kuantan. Pengkaji memilih lokasi ini sebagai
lokasi kajian kerana kawasan perumahan tersebut terdapat golongan yang sudah
mempunyai anak di samping terdapat warga emas yang mengetahui tentang adat
resam menyambut kelahiran masyarakat Melayu.
(letak gambar lokasi kajian)
(letak gambar peta Malaysia)
Berdasarkan peta, Malaysia terletak di Asia Tenggara. Malaysia mempunyai
dua kawasan utama yang terpisah oleh Laut China Selatan iaitu Semenanjung
Malaysia yang bersempadan dengan Thailand di utara dan Singapura di selatan
serta Malaysia Timur di bahagain utara Pulau Borneo yang bersempadan dengan
Brunei di utara dan Indonesia di Selatan. Malaysia juga terletak berhampiran
dengan Garisan Khatulistiwa.
(letak gambar peta pahang)
Kajian ini telah dijalankan di negeri Pahang.
Pahang juga merupakan negeri yang terbesar di Semenanjung Malaysia berbanding
negeri-negeri lain. Negeri Pahang terletak di lembangan Sungai Pahang yang amat
luas. Pahang terletak di kawasan timur Malaysia dan berhampiran dengan negeri
Kelantan dan Terengganu. Pahang mempunyai 11 daerah seperti Kuantan, Maran,
Rompin, Pekan, Bera, Temerloh dan lain-lain.
(letak gambar peta kuantan)
Daerah Kuantan merupakan ibu negeri Pahang Darul
Makmur dan terletak di bahagian timur Negeri Pahang. Daerah Kuantan berjiran
dengan daerah Pekan, Maran dan Jerantut
4.0 Metodologi
4.1 Pendahuluan
Menurut kamus dewan edisi keempat
(2005), metodologi merupakan sistem yang merangkumi kaedah dan prinsip yang
digunakan dalam sesuatu kegiatan atau disiplin. Maksud lain ialah kaedah,
jalan, teknik, gaya, ragam, rentak, corak dan sistem. Secara am metodologi
ialah kaedah dan teknik mereka bentuk, mengumpul dan menganalisis data supaya
dapat hasilkan bukti yang boleh menyokong sesuatu kajian.
4.2 Reka Bentuk Kajian
Menurut Sabitha (2006), reka bentuk kajian ialah pelan tindakan yang memperlihatkan
secara terperinci bagaimana sesuatu kajian itu dijalankan. Reka bentuk kajian
juga penting sebagai panduan dalam membantu pengkaji dalam proses memungut, menganalisis
dan membuat pentafsiran hasil daripada penyelidikan yang dijalankan. Kajian ini
bertujuan untuk mengenal pasti jenis adat menyambut
kelahiran bayi dalam kalangan masyarakat Melayu di Batu 3 ½ dan penerimaan
masyarakat di kawasan tersebut terhadap adat menyambut kelahiran.
4.3
Instrumen Kajian
Secara umumnya instrumen kajian ialah apa-apa
alat, cara atau kaedah untuk memperolehi dan mengumpul data kajian. Dalam
kajian ini, instrumen yang digunakan untuk mendapatkan data kajian adalah
dengan menggunakan borang temu bual, soal selidik dan rujukan.
|
Kaedah
|
Instrumen kajian
|
|
Kuantitatif
|
Borang soal selidik
|
|
Kualitatif
|
Borang temu bual, rujukan
|
4.3.1
Kaedah Soal Selidik
Soal selidik
dilakukan oleh pengkaji menggunakan borang soal selidik yang kemudian diisi
oleh responden bagi mendapatkan maklumat. Kaedah yang digunakan ialah kajian
kuantitatif iaitu kajian yang menggunakan data bersifat kuantitatif. Data
kuantitatif boleh diukur melalui proses pengukuran dan memerlukan alat
pengukuran seperti borang soal selidik. Borang soal selidik menggunakan skala
likert. Nama skala ini diambil
dari nama orang yang menerbitkan suatu laporan yang menjelaskan penggunaannya,
iaitu Rensis Likert. Rensis Likert telah mengembangkan sebuah
skala untuk mengukur sikap masyarakat di tahun 1932 yang sekarang terkenal
dengan nama Skala Likert. Skala Likert adalah suatu skala psikometrik yang umum
digunakan dalam kuesioner dan merupakan skala yang paling banyak digunakan
dalam riset berupa survei.
4.3.2
Kaedah Temu Bual
Temu bual menggunakan kajian kualitatif iaitu kajian yang menggunakan
maklumat atau data yang bersifat kualitatif. Data kualitatif diperoleh dengan
cara temu bual bagi mendapatkan data yang lengkap. Kaedah temu bual ini terbahagi kepada tiga iaitu
temu bual berstruktur, temu bual separa berstruktur dan temu bual tidak
berstruktur. Kaedah temu bual berstruktur ini berdasarkan soalan-soalan temu
bual yang perlu disediakan terlebih dahulu sebelum ke lokasi kajian. Temu bual
separa berstruktur pula merupakan soalan-soalan yang disediakan berdasarkan
soalan pertama dan jawapan daripada responden di lokasi kajian, manakala temu
bual tidak berstruktur pula merupakan soalan spontan daripada penyelidik kepada
responden untuk dijawab.
4.3.3
Kaedah Pemerhatian
Kaedah pemerhatian merupakan satu kaedah
penyelidikan yang digunakan untuk mengukur pemboleh ubah penyelidikan.
Pemerhatian juga merupakan alternatif yang ada dalam mengumpul maklumat atau
pengumpulan data. Melalui pemerhatian, pengkaji dapat mengamati sesuatu tingkah
laku subjek berpandukan pemboleh ubah yang dikenal pasti. Kaedah pemerhatian
boleh digunakan semasa lawatan ke kawasan kajian. Kaedah ini digunakan untuk
memerhatikan perlakuan individu atau kumpulan orang atau kawasan yang dikaji.
Kaedah pemerhatian terhadap sampel-sampel kajian adalah lebih terperinci,
jelas, teliti dan tepat.
4.3.4 Kaedah Rujukan
Rujukan
merupakan kajian kualitatif iaitu kajian yang tidak boleh diukur. Pengkaji
mendapatkan data dari sumber perpustakaan seperti majalah, buku ilmiah, tesis,
surat khabar dan artikel.
4.4
Cara Mengumpul Data
Dalam laksana kajian ini, pengkaji telah menggunakan beberapa kaedah
seperti Soal Selidik, Temu Bual dan Rujukan.
4.4.1
Soal Selidik
Pengkaji telah menyediakan borang soal selidik untuk
dijawab oleh 30 orang responden di kawasan Batu 3 ½. Soalan dalam borang soal
selidik merupakan soalan tertutup dan menggunakan Skala Likert.. Biasanya Skala
Likert mempunyai lima pilihan skala dengan format seperti :-
|
1 –
sangat setuju
|
|
2 –
setuju
|
|
3 – tidak setuju
|
|
4 – sangat tidak setuju
|
Responden menentukan tingkat persetujuan mereka terhadap suatu penyataan
dengan memilih salah satu dari pilihan yang tersedia.
4.4.2 Temu Bual
Pengkaji juga menggunakan kaedah temu bual dalam mengkaji penerimaan
masyarakat Melayu moden di Batu 3 ½ terhadap adat menyambut kelahiran. Selain
itu, pengkaji menggunakan kaedah ini untuk mengkaji pantang larang semasa hamil
masyarakat di Batu 3 ½. Pengkaji menggunakan kaedah temu bual berstruktur bagi
menyoal 3 orang responden dengan 10 soalan berkaitan adat menyambut kelahiran.
Pengkaji telah menggunakan instrumen seperti telefon pintar untuk mengambil
gambar dan merekod aktiviti temu bual
tersebut.
4.4.3 Rujukan
Rujukan merupakan
instrumen ketiga yang digunakan pengkaji dalam kajian ini. Pengkaji juga menggunakan kaedah rujukan
perpustakaan bagi mendapatkan maklumat. Pengkaji mendapatkan maklumat bahan
rujukan daripada Perpustakaan Awam Negeri Pahang dan Perpustakaan di SMK Paya
Besar Kuantan.
4.5 Cara Memproses
& Menganalisis Data
Terdapat dua cara perolehan data kuantitatif dan
kualitatif.
4.5.1 Soal Selidik
Data
yang diperoleh soal selidik akan dianalisis secara kuantitatif untuk hasilkan
laporan kajian. Data yang diperoleh akan dianalisis menggunakan kekerapan dan
peratusan. Contoh penyataan yang gunakan skala likert.
|
Bil
|
Perkara
|
SS
|
S
|
TS
|
STS
|
||||
|
K
|
%
|
K
|
%
|
K
|
%
|
K
|
%
|
||
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jadual 1: Jadual Likert
4.5.2 Temu Bual
Analisis secara
kualitatif digunakan untuk analisis data temu bual menggunakan borang metrik
temu bual. Contoh borang tersebut boleh dilihat melalui Jadual 2 di bawah.
|
Bil
|
Item
|
Informen 1
|
Informen 2
|
Informen 3
|
|
1
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
Jadual 2 : Pola Metrik
4.6 Rumusan
Terdapat
beberapa kaedah digunakan oleh pengkaji dalam menjalankan kajian. Kaedah utama
ialah kaedah soal selidik. Kaedah ini memerlukan 30 orang responden. Selain
itu, kaedah temu bual yang memerlukan 3 orang informen. Di samping itu,
pengkaji menggunakan kaedah rujukan perpustakaan bagi mendapatkan maklumat
dengan lebih terperinci.